Çocuklarda Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
Giriş
Çocuklarda Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocukluk çağında en sık görülen nörogelişimsel bozukluklardan biridir. Dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtüsellik ile karakterize edilir. DEHB’li çocuklar, dikkatlerini sürdürmekte, dürtülerini kontrol etmekte ve uygunsuz davranışlardan kaçınmakta zorluk yaşarlar.
Belirtiler
DEHB’nin belirtileri üç ana kategoriye ayrılır:
-
Dikkatsizlik:
- Ayrıntılara dikkat etmekte zorluk
- Görevlerde kolayca dikkati dağılır
- Talimatları takip etmekte zorluk
- Eşyaları sık sık kaybeder
- Zihinsel çaba gerektiren görevlerden kaçınır
-
Hiperaktivite:
- Sürekli hareket halinde olma
- Otururken bile kıpır kıpır olma
- Aşırı konuşma
- Uygun olmayan durumlarda koşma veya tırmanma
-
Dürtüsellik:
- Sırasını beklemekte zorluk
- Başkalarının sözünü kesme
- Tehlikeli davranışlarda bulunma
- Düşünmeden hareket etme
Nedenleri
DEHB’nin kesin nedeni bilinmemektedir, ancak genetik, çevresel ve nörobiyolojik faktörlerin bir kombinasyonunun rol oynadığı düşünülmektedir.
- Genetik: DEHB’nin ailelerde sıklıkla görüldüğü gözlemlenmiştir, bu da genetik bir bileşenin varlığını düşündürmektedir.
- Çevresel: Kurşun maruziyeti, sigara dumanına maruz kalma ve erken çocukluk dönemindeki stres gibi çevresel faktörlerin DEHB riskini artırabileceği düşünülmektedir.
- Nörobiyolojik: DEHB’li çocukların beyinlerinde, dikkat ve dürtü kontrolü ile ilgili bölgelerde yapısal ve işlevsel farklılıklar olduğu bulunmuştur.
Teşhis
DEHB tanısı, bir sağlık uzmanının çocuğun davranışlarını gözlemlemesi ve ebeveynler ve öğretmenlerden bilgi toplamasıyla konur. Tanı koymak için kullanılan özel bir test yoktur.
Tedavi
DEHB tedavisi genellikle ilaç tedavisi, davranış terapisi ve eğitimsel desteklerin bir kombinasyonunu içerir.
- İlaç tedavisi: Uyarıcı ilaçlar (örneğin, Ritalin, Adderall) genellikle DEHB’nin semptomlarını iyileştirmek için kullanılır. Bu ilaçlar, dikkat ve dürtü kontrolünü artıran beyindeki nörotransmiterleri etkiler.
- Davranış terapisi: Davranış terapisi, çocuklara uygun davranışları öğrenmelerine ve olumsuz davranışları azaltmalarına yardımcı olmayı amaçlar. Ödül sistemleri, zaman yönetimi teknikleri ve sosyal beceri eğitimi gibi çeşitli davranış terapisi teknikleri kullanılabilir.
- Eğitimsel destekler: DEHB’li çocuklar, dikkatlerini sürdürmelerine ve görevleri tamamlamalarına yardımcı olmak için özel eğitimsel desteklere ihtiyaç duyabilirler. Bu destekler, bireysel eğitim planları, küçük sınıflar ve özel öğretim tekniklerini içerebilir.
Prognoz
DEHB’li çocukların çoğu, uygun tedavi ile semptomlarını yönetebilir ve başarılı bir yaşam sürebilir. Ancak, bazı çocuklar ergenlik ve yetişkinlik dönemlerinde DEHB ile ilgili zorluklar yaşamaya devam edebilir.
Faydalı Kaynaklar
- Çocuk ve Ergen Psikiyatri Derneği (ÇEPD)
- Ulusal Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Derneği (NADH)
- DEHB Hakkında Bilgi ve Destek