Çölyak Hastalığı: Kapsamlı Bir Kılavuz
Giriş
Çölyak hastalığı, buğday, arpa ve çavdarda bulunan bir protein olan glütene karşı bağışıklık sisteminin anormal bir tepkisidir. Bu tepki, ince bağırsağın iç yüzeyine zarar vererek besinlerin emilimini bozar. Çölyak hastalığı, dünya çapında yaklaşık 100 kişiden 1’ini etkileyen yaygın bir otoimmün hastalıktır.
Belirtiler
Çölyak hastalığının belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve sindirim sorunlarından diğer sağlık sorunlarına kadar geniş bir yelpazede olabilir. En yaygın belirtiler şunlardır:
- Kronik ishal
- Karın ağrısı
- Gaz ve şişkinlik
- Kilo kaybı
- Yorgunluk
- Demir eksikliği anemisi
- Kemik ağrısı ve osteoporoz
- Deri döküntüsü (dermatitis herpetiformis)
- Nörolojik sorunlar (nadir)
Teşhis
Çölyak hastalığı, kan testleri, biyopsi ve genetik testler dahil olmak üzere çeşitli testlerle teşhis edilebilir. Kan testleri, çölyak hastalığına özgü antikorları tespit ederken, biyopsi ince bağırsağın iç yüzeyinin hasarını inceler. Genetik testler, çölyak hastalığı ile ilişkili belirli genleri tespit edebilir.
Tedavi
Çölyak hastalığının tedavisi, ömür boyu glütensiz bir diyettir. Glütensiz bir diyet, buğday, arpa, çavdar ve bunlardan yapılan ürünlerden kaçınmayı içerir. Glütensiz diyet, ince bağırsağın iyileşmesine ve semptomların giderilmesine yardımcı olur.
Diyet
Glütensiz bir diyet, çölyak hastalığı olan kişiler için hayati önem taşır. Glüten içeren gıdalar şunları içerir:
- Buğday, arpa, çavdar
- Buğday unu, arpa unu, çavdar unu
- Ekmek, makarna, kurabiye, kek
- Bira, viski, votka
- Soslar, soslar, çorbalar
Glütensiz bir diyet, aşağıdakiler gibi glütensiz gıdaları içermelidir:
- Pirinç, mısır, patates
- Meyve ve sebzeler
- Et, balık, kümes hayvanları
- Süt ürünleri
- Glütensiz sertifikalı ürünler
Komplikasyonlar
Tedavi edilmeyen çölyak hastalığı, çeşitli komplikasyonlara yol açabilir, bunlar şunları içerir:
- Besin eksiklikleri
- Kemik kaybı (osteoporoz)
- Bağırsak kanseri
- Lenfoma
- Tiroid hastalığı
Önleme
Çölyak hastalığı önlenemez, ancak erken teşhis ve tedavi komplikasyon riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Çölyak hastalığı aile öyküsü olan kişiler, belirtiler yaşarlarsa bir sağlık uzmanına başvurmalıdır.
İlgili Kaynaklar
- Çölyak Hastalığı Vakfı
- Ulusal Çölyak Derneği
- Glütensiz Yaşam Derneği
- Çölyak Hastalığı Bilgi Merkezi
- Glütensiz Diyet Rehberi