Ay, Gezegen Midir?
Ay, Dünya’nın tek doğal uydusu ve Güneş Sistemi’nin en büyük beşinci uydusu olma özelliğini taşımaktadır. Ay, Dünya’nın etrafında eliptik bir yörüngede dolanmaktadır ve Dünya’nın kütlesinin yaklaşık %1’ini oluşturmaktadır.
Ay’ın gezegen olup olmadığı, astronomi dünyasında uzun süredir tartışılan bir konudur. Bu tartışmanın temelinde, gezegen tanımının ne olduğu yatmaktadır.
Gezegen Tanımı
Gezegen tanımı, tarih boyunca çeşitli şekillerde değişmiştir. 2006 yılında Uluslararası Astronomi Birliği (IAU), gezegen tanımını şu şekilde belirlemiştir:
Gezegen, kendi kütleçekim kuvvetinin yerçekimi altında yuvarlak bir şekil almış, kendi yörüngesinde dolanan ve kütlesinin çoğunu temizlemiş olan bir gök cismidir.
Bu tanımda yer alan üç kriter, Ay’ın gezegen olup olmadığına dair tartışmanın temelini oluşturmaktadır.
Ay’ın Gezegen Olup Olmadığına Dair Tartışma
Ay, kendi kütleçekim kuvvetinin yuvarlak bir şekil almış olmasına sahiptir. Ay’ın çapı yaklaşık 3.474 kilometredir ve kütleçekim kuvveti, Ay’ı yuvarlak bir şekle sokmaya yetecek kadar güçlüdür.
Ay’ın kendi yörüngesinde dolanmasına dair bir sorun yoktur. Ay, Dünya’nın etrafında eliptik bir yörüngede dolanmaktadır ve bu yörüngeyi kendi kütleçekim kuvveti ile korumaktadır.
Ancak, Ay’ın kütlesinin çoğunu temizlemiş olmasına dair bir tartışma vardır. IAU’nun tanımına göre, bir gezegen, yörüngesinde dolaştığı bölgedeki diğer gök cisimlerini temizlemiş olmalıdır.
Ay, Dünya’nın yörüngesinde dolaşmaktadır ve bu yörüngede diğer gök cisimleri de bulunmaktadır. Ancak, bu gök cisimleri Ay’ın kütlesine göre çok küçüktür ve Ay’ın yörüngesini önemli ölçüde etkilememektedir.
Bu nedenle, Ay’ın kütlesinin çoğunu temizlemiş olup olmadığına dair kesin bir cevap vermek zordur.
Ay’ın Gezegen Olup Olmadığına Dair Alternatif Görüşler
Ay’ın gezegen olup olmadığına dair alternatif görüşler de bulunmaktadır. Bu görüşlerden bazıları şunlardır:
- Ay, bir uydu gezegendir. Bu görüşe göre, Ay, gezegen kriterlerini karşılasa da, bir gezegen olarak değil, bir uydu gezegen olarak sınıflandırılmalıdır.
- Ay, bir gezegen değildir, ancak bir cüce gezegendir. Bu görüşe göre, Ay, gezegen kriterlerini karşılamasa da, cüce gezegen kriterlerini karşılamaktadır.
- Ay, bir gezegendir, ancak IAU’nun tanımı eksiktir. Bu görüşe göre, IAU’nun tanımı, Ay’ın gezegen olup olmadığına dair kesin bir cevap verememektedir.
Sonuç
Ay’ın gezegen olup olmadığı, kesin olarak cevaplanamamış bir sorudur. Bu sorunun cevabı, gezegen tanımının nasıl tanımlandığına bağlıdır.
IAU’nun tanımına göre, Ay bir gezegen değildir. Ancak, Ay’ın gezegen kriterlerini karşıladığını savunan görüşler de bulunmaktadır.
Bu tartışmanın devam edeceği ve gelecekte bir uzlaşmaya varılacağı düşünülmektedir.