x86: 16, 32 ve 64 Bitlik Bir Mimari
x86, Intel ve AMD tarafından geliştirilen bir işlemci mimarisidir. 1978’de 16 bitlik bir mimari olarak piyasaya sürüldü ve o zamandan beri 32 bitlik ve 64 bitlik sürümlerle genişletildi. x86 mimarisi, kişisel bilgisayarlar, sunucular ve gömülü sistemler dahil olmak üzere çok çeşitli cihazlarda kullanılmaktadır.
x86’nın Bitliği
x86 mimarisinin bitliği, bir seferde işleyebileceği veri miktarını ifade eder. 16 bitlik bir mimari, 16 bitlik veri birimlerini işleyebilirken, 32 bitlik bir mimari 32 bitlik veri birimlerini işleyebilir ve 64 bitlik bir mimari 64 bitlik veri birimlerini işleyebilir.
x86’nın Farklı Bitliklerinin Özellikleri
x86 mimarisinin farklı bitliklerinin her birinin kendine özgü özellikleri vardır:
16 Bitlik x86:
- 16 bitlik veri yolu
- 20 bitlik adres yolu
- 1 MB’a kadar adreslenebilir bellek
- Gerçek modda çalışır
32 Bitlik x86:
- 32 bitlik veri yolu
- 32 bitlik adres yolu
- 4 GB’a kadar adreslenebilir bellek
- Korumalı modda çalışır
- Sanal bellek desteği
64 Bitlik x86:
- 64 bitlik veri yolu
- 64 bitlik adres yolu
- 16 EB’a kadar adreslenebilir bellek
- Uzun modda çalışır
- Gelişmiş vektör uzantıları (AVX) desteği
x86’nın Bitliklerinin Evrimi
x86 mimarisi, zaman içinde aşağıdaki gibi bir dizi evrim geçirmiştir:
- 1978: 16 bitlik 8086 işlemcisi piyasaya sürüldü.
- 1982: 16 bitlik 80286 işlemcisi piyasaya sürüldü.
- 1985: 32 bitlik 80386 işlemcisi piyasaya sürüldü.
- 1989: 32 bitlik 80486 işlemcisi piyasaya sürüldü.
- 1993: 32 bitlik Pentium işlemcisi piyasaya sürüldü.
- 1995: 32 bitlik Pentium Pro işlemcisi piyasaya sürüldü.
- 1997: 32 bitlik Pentium II işlemcisi piyasaya sürüldü.
- 1999: 32 bitlik Pentium III işlemcisi piyasaya sürüldü.
- 2001: 32 bitlik Pentium 4 işlemcisi piyasaya sürüldü.
- 2003: 64 bitlik Itanium işlemcisi piyasaya sürüldü.
- 2004: 64 bitlik Opteron işlemcisi piyasaya sürüldü.
- 2006: 64 bitlik Core 2 işlemcisi piyasaya sürüldü.
- 2008: 64 bitlik Nehalem işlemcisi piyasaya sürüldü.
- 2011: 64 bitlik Sandy Bridge işlemcisi piyasaya sürüldü.
- 2013: 64 bitlik Haswell işlemcisi piyasaya sürüldü.
- 2015: 64 bitlik Skylake işlemcisi piyasaya sürüldü.
- 2017: 64 bitlik Kaby Lake işlemcisi piyasaya sürüldü.
- 2018: 64 bitlik Coffee Lake işlemcisi piyasaya sürüldü.
- 2019: 64 bitlik Ice Lake işlemcisi piyasaya sürüldü.
- 2021: 64 bitlik Alder Lake işlemcisi piyasaya sürüldü.
x86’nın Kullanım Alanları
x86 mimarisi, çok çeşitli cihazlarda kullanılmaktadır, bunlar arasında şunlar yer alır:
- Kişisel bilgisayarlar
- Sunucular
- Gömülü sistemler
- Akıllı telefonlar
- Tabletler
- Oyun konsolları